Fon
Finansal piyasalar ve yatırım konuları ile yeni ilgilenmeye başlayan herkesin sık duyduğu kavramlardan bir tanesi de, yatırım fonudur. Bu yazımızda, konuya bir giriş niteliği taşıyacak şekilde yatırım fonu kavramına, ve belli başlı fon çeşitlerine kısaca değineceğiz.
Fon Nedir?
Genel bir tanım yapmak gerekecek olursa, bir kurumu finanse etmek, ya da belli bir işin yürümesini sağlamak için, gerektiği zaman harcanmak üzere ayrılan paraya fon denir. Yatırım fonları, kişilerden toplanan fonlar karşılığında; hisse senedi, altın, kira sertifikası gibi kıymetli maden ve evraklardan oluşan portföyleri yönetirler. Yani kısacası, yatırım fonlarında, yatırımcılardan toplanan paralar, onlar adına çeşitli şekillerde değerlendirilir. Yatırım fonları, SPK’ya göre, kolektif yatırım kuruluşları olarak sınıflandırılmaktadırlar.
Şemsiye Fon
Yatırım fonları söz konusu olduğunda, “şemsiye fon” da oldukça sık karşımıza çıkan bir kavramdır. Basit bir şekilde anlatmak gerekirse, ortak bir içtüzük kapsamı altında çıkartılan tüm fonları içine alan, malvarlıkları bulunmayan, farklı özellikteki fonları gruplama amacı taşıyan yatırım fonlarına, şemsiye fon denir. Fon çeşitlerinden bahsederken de, aslında ifade edilen farklı tip şemsiye fon türleridir. Yazının geri kalanında, bunlara kısaca değineceğiz.
Fon Çeşitleri
Önceki yıllarda “A Tipi Yatırım Fonu” ya da “B Tipi Yatırım Fonu” gibi isimlere sahip olan fonlar, artık SPK sınıflandırmasına göre şu şekilde ayrılmaktadır:
- Para Piyasası Şemsiye Fonu – Toplam fon varlığı, vadesine maksimum 184 gün kalmış olan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan, ve portföyünün günlük hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi maksimum 45 gün olan fonları kapsar.
- Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu- Toplam fon varlığının en az %80’i, devamlı olacak şekilde, yerli ya da yabancı kamu veya özel sektör borçlanma araçlarına(Tahvil, Eurobond, Bono vb.) yatırılan fonları kapsar.
- Hisse Senedi Şemsiye Fonu – Toplam fon varlığının en az %80’i, devamlı olacak şekilde hisse senetlerine yatırılan fonları kapsar.
- Katılım Şemsiye Fonu – Portföyünün tümü SPK’nın uygun bulduğu faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından meydana gelen(ortaklık payları, kira sertifikası vb.) fonları kapsar.
- Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu – Toplam fon varlığının minimum %80’i, devamlı olacak şekilde, kıymetli madenler borsasında işlem görmekte olan veya kıymetli madenlere dayalı olan sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsar.
- Fon Sepeti Şemsiye Fonu – Toplam fon değerinin minimum %80’i, devamlı olacak şekilde, borsa yatırım fonları ve çeşitli diğer fonlardan oluşan fonları kapsar.
- Değişken Şemsiye Fonu – Yukarıdaki fon çeşitlerinde belirtilen sınırlamalar dışında kalan fonlardır.
Yatırım fonlarının özellikleri, fon iç tüzüğünde yer almaktadır. Dolayısıyla herhangi bir fona yatırım yapmayı düşünmeden önce, iç tüzüğü mutlaka detaylı bir şekilde incelenmelidir.