Temel analiz, bir şirketin sağlığını, performansını ve gelecekteki büyüme potansiyelini anlamak için kullanılan bir yöntemdir ve bu da yatırımcılara uzun vadeli yatırım kararlarında rehberlik sağlar. Bu nedenle yatırım kararı verirken yatırım yapılacak şirketin temel analizini yapmak çok önemlidir. 

İşte bu yazımızda temel analiz nedir, yatırım yapılacak şirketin temel analizini yapmak neden önemlidir? sorularının yanıtlarını adım adım anlatacağız.​​

Temel Analiz Nedir?

Piyasalarda yatırım yaparken uzmanlar sık sık analiz yapmaktan bahsederler. Borsa konulu yazılarda temel analiz ve teknik analiz yapan kişiler ve yazılar öne çıkmaktadır. Bu iki analiz yöntemi birbirinden çok farklı uygulamalar içermesine rağmen amaçları aynıdır. Teknik analiz ve temel analizin amacı satın almak için uygun fiyatta olan hisse senetleri ve varlıkları tespit etmektir. Temel Analiz, ekonomik, sektörel ve şirketlere ait verileri inceleyen, bunları yorumlayan ve buna göre fiyat tahminleri yapan bir analiz türüdür. Ekonomik analiz dünyanın, bölgenin ve ülkenin makro ve mikroekonomik analizleri ile yapılır. Sektörel analiz, farklı endüstri alanlarındaki büyüme, kapasite, yatırım, talep-arz, girişim, yenilikler vb. tüm değişkenlerin toplanarak incelenmesi ve yorumlanması ile yapılır. Şirket analizi ise şirkete ait finansal veriler, haberler, yatırım planları, gelecek beklentileri, yönetim açıklamaları gibi verileri toplayarak ve yorumlayarak gerçekleştirilir.

Temel Analiz Neden Önemlidir?

Piyasada hisse senedi satın alırken kazanç sağlayabilmek adına ilk koşul, bir hisseyi makul bir fiyattan satın almaktır. Bir hisse ne kadar büyük bir iskonto ile satın alınıyorsa, piyasa bu hisseyi fark edip yükseltmeye başladığında yatırımcı o denli fazla kar elde edilecektir. Makul değerine kıyasla yüksek fiyatlardan satın alınan hisselerden tatminkâr getiri elde etmek daha zor olacaktır. 
Temel analiz, hisse senetlerini makul bir fiyatla satın almayı sağlayacak bilgileri elde etmeyi sağlar. Temel analiz sonucunda bir yatırımcı şirketin mevcut ve gelecekteki genel ve finansal durumunun iyiye mi yoksa kötüye mi gittiğini anlayacaktır. Finansal ve sektörel verileri iyi yönde giden şirketlere ait hisselerin piyasadaki diğer hisselerden olumlu ayrışması ve daha fazla getiri üretmesi beklenecektir.

Temel Analizin Faydaları Nelerdir?

Değer Tespiti: Hisse senedini satın almak veya satmak için mevcut fiyatların mantıklı olup olmadığını anlamayı sağlar.

Trend Tespiti: Uzun vadeli yatırım yapan kişiler için gelecekte piyasadan daha yüksek getiri sunabilecek büyüme hisselerini tespit etmeyi sağlar.

Kar Tahmini: Şirketin gelecek karlarını tahmin etmekte kullanılabilir. Buna göre hisselerde pozisyon alma imkânı sağlar.

Risk Analizi: Şirketin genel ve finansal durumunu değerlendirirken riskli durumları da ortaya çıkararak yatırımcıya risk analizi yapma fırsatı sağlar.

Makro ve Mikro Analiz: Şirketi etkileyen işsizlik, faiz oranları, enflasyon vb. makroekonomik etkenleri ve önemli gelişmeleri takip ederek bunlara bağlı oluşan uzun vadeli trendlerini belirleme ve şirketin sektöründeki genel eğilimleri anlama konusunda yardımcı olur.

Temel Analiz Yöntemleri Nelerdir?

Makroekonomik Analiz: Borsaya yönelik temel analizde önemli bir rol oynar. Bu analizde, bir ülkenin genel ekonomik durumu incelenir ve bu durumun hisse senedi piyasalarına etkisi değerlendirilir. Örneğin, milli gelir artışı, işsizlik oranının düşmesi veya enflasyonun kontrol altında tutulması gibi olumlu makroekonomik göstergeler, genellikle hisse senedi piyasalarının güçlenmesine katkıda bulunabilir. Bununla birlikte, yüksek enflasyon, artan işsizlik oranı veya ekonomik durgunluk gibi negatif göstergeler, hisse senedi piyasalarında zayıflık yaratabilir. Dolayısıyla, borsaya yönelik temel analizde makroekonomik faktörlerin dikkate alınması, yatırımcılara piyasanın genel eğilimini anlama ve gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etme konusunda yardımcı olabilir.

Sektör ve Pazar Analizi: Şirketin faaliyet gösterdiği endüstri ve iş yaptığı pazarı inceleyerek sektör trendlerini, rekabet koşullarını ve büyüme potansiyelini değerlendirebilirsiniz. Bu analiz, şirketin rekabet avantajlarını ve risklerini anlamak için önemlidir. Ayrıca hisse seçimi yaparken önce yatırım yapılacak sektör seçimi yapmak daha sonra bu sektörden hisse seçimi yapmak da iyi bir yöntemdir. Genellikle piyasada üretim, satış vb. verileri artan veya iyileşen sektör hisseleri arasında yayılan bir fiyat yükselişi görülmektedir. Bunlar arasından da finansal oranları, kar marjları, satış ve kar verileri en iyi giden hisseler olumlu ayrışmaktadır. Bu nedenle yatırımcılar kamuya açıklanan şirket verilerini kıyaslamakta ve en olumlu yorumlanan verilere sahip şirketler daha çok tercih edilmektedir.

Finansal Tablo Analizi: Şirketlerin kamuyla düzenli olarak açıkladığı bilanço, gelir tablosu, nakit akış tablosu ve özkaynak değişim tablosu gibi finansal tabloları inceleyerek şirketin finansal durumunu değerlendirmenin çok farklı yöntemleri vardır. Burada yatay analiz ve dikey analiz adı verilen yöntemler ilk akla gelenlerdir. Yatay analiz finansal tabloları iki dönem arasında karşılaştırma yaparak değerlendirirken dikey analiz belirli bir finansal tablo kaleminin baz alınarak diğer kalemlerin ona oranlanarak çıkarımlar yapılan bir analizdir.

Oran Analizi: Finansal oranlar kullanılarak şirketin performansını değerlendirmeye oran analizi adı verilir. Likidite oranları, karlılık oranları (kar marjları), borçluluk oranları ve faaliyet verimliliği oranları gibi çeşitli oranlar hesaplanarak şirketlerin finansal sağlığı hakkında bilgi edinebilirsiniz. Oran analizinde daha olumlu sonuçlar veren şirketlerin hem daha iyi performans göstereceği hem de zayıf sonuç gösteren şirketlerden daha sağlam bir finansal yapıya sahip olduğu analizi yapılır.

Yönetim ve İş Modeli Analizi: Şirketin yönetim ekibini, iş geliştirme stratejilerini ve iş yapma modelini inceleyerek uzun vadeli performansını değerlendirmek uzun vadeli ve temel analize göre yatırım yapan yatırımcılar arasında popülerdir ve temel analizde çok önemli bir yer tutar. İyi bir yönetim ekibi ve etkili bir iş modeli, şirketin gelecekte başarılı olma olasılığını büyük ölçüde artıracaktır.

Şirket Değerleme Modelleri: Bir şirketin içsel değerini (makul veya adil değer de denilmektedir) belirlemek için çeşitli değerleme modelleri kullanılabilir. Bunlar arasında indirgenmiş nakit akışı (İNA) analizi, piyasa çarpanları analizi (Fiyat/kazanç, Fiyat/defter değeri, Firma değeri/FAVÖK gibi değerleme oranları kullanarak değerleme), ve Net Aktif Değer’e (NAD) göre değerleme yöntemleri bulunmaktadır. Bu analizler şirketten şirkete değişmektedir ve bazı şirket türleri için her analiz mümkün olmamaktadır. Şirket için değerleme çalışması yapmak temel analizin son aşaması olarak düşünülebilir ve ilgilendiğiniz hissenin adil değerini bilmek, en doğru kararları vermenizi sağlayacaktır.

Temel Analiz Kaynakları Nelerdir?

• Şirketlere ve hisselere yönelik temel analiz yapmak için başlıca kaynaklar şunlardır:
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)
• Şirket yatırımcı ilişkileri
• Finansal tablolar ve dipnotları
• Faaliyet raporları
• Yatırımcı sunumları
• Aracı kurum araştırma ekiplerince hazırlanan şirket raporları

Matriks ürünlerinde temel analiz yapmanıza sağlayacak verileri kolayca bulabilirsiniz.